HANDMATIG ZOEKEN

ZOEKEN IN DE INSCHRIJFREGISTERS EN STAMBOEKEN
Door Wil Schackmann

Het slechte nieuws is dat er niet één register bestaat waar alle categorieën koloniebewoners in staan, er zijn alleen registers per categorie. Dus als je niet weet in welke hoedanigheid de persoon die je zoekt in de koloniën was, zul je alle onderstaande mogelijkheden langs moeten lopen. Er vallen wel wat categorieën uit te sluiten en om het je makkelijker te maken heb ik dat op een rijtje gezet op deze hulppagina.

Het goede nieuws is dat de registers of 'stamboeken' van bijna alle bewonerscategorieën gescand zijn en via internet doorgebladerd kunnen worden. Klik op een van de onderstaande categorieën en je komt op het gedeelte van deze bladzijde waar wordt uitgelegd hoe je te werk kunt gaan.

Bij aankomst in de kolonie kon iemand behoren tot de:

Binnen de koloniën bestond sociale mobiliteit, dus iemand kon op een gegeven moment gaan behoren tot een andere bewonerscategorie, bijvoorbeeld een arbeidershuisgezin werd vrije kolonist. Dan moet je dus daar verder gaan zoeken. Bovendien konden sommige koloniebewoners tijdens hun verblijf gaan behoren tot de:


Opmerking-1: Alle links op deze pagina openen in een nieuw venster, dus om hier terug te keren moet je dat venster sluiten.
Opmerking-2: Tenzij anders vermeld horen alle genoemde inventarisnummers (invnr) bij Drents Archief toegang 0186 (archief van de Maatschappij van Weldadigheid). Wil je zelf daarin iets opzoeken, dan kom je via deze link bij de inventaris van dat archief).
Opmerking-3: Graag hoor ik gebruikerservaringen met deze pagina, zie hier voor mijn mailadres.
Opmerking-4: Probeer zeker ook of de gezochte persoon genoemd wordt in de ingekomen post van de Maatschappij van Weldadighid van 1818 tot 1847. Voer de naam in bij 'Home' en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Klik bovenin de andere bronnen weg zodat alleen 'Brieven' blijft staan en dan kun je daarin verder zoeken.
Opmerking-5: Als je hier uitgezocht bent en op het Drents Archief verder wilt zoeken in nog niet gedigitaliseerde stukken (invaliditeitsregisters, ontslagvoordrachten, enzovoort) kun je gebruik maken van deze zoekwijzer.

VRIJE KOLONISTENGEZINNEN

Vrije kolonistengezinnen bewoonden kleine hoeves met lapjes land in een van de drie vrije koloniën, Frederiksoord (kolonie 1), Wilhelminaoord (kolonie 2) of Willemsoord (kolonie 3).
Vrije kolonisten waren OF in de kolonie geplaatst 'uit de contributie' (een stad had 1700 gulden aan contributies opgehaald en mocht dan een gezin sturen) OF 'op contract' (een instantie of persoon sloot een contract met de Maatschappij van Weldadigheid en mocht tegen betaling van een jaarlijks bedrag een gezin sturen). Als ze op contract geplaatst waren - dat staat er in de stamboeken altijd bij - staan ze van 1829 tot 1859 ook te vinden in de invnrs 1389-1390-1391, zie daarvoor hieronder bij het kopje 'VRIJE KOLONISTEN 1829-1859 OP CONTRACT GEPLAATST'.

VRIJE KOLONISTEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De meeste gegevens van vrije kolonisten uit de stamboeken zijn opgenomen in de kolonistendatabase. Type de naam in op het zoekscherm bij 'Home' en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.

VRIJE KOLONISTEN STAMBOEKEN 1818-1859
Zoek eerst de naam van de persoon in de alfabetische registers, noteer de kolonie en het hoevenummer en vind ze dan in de stamboeken van de vrije koloniën die - meestal - op volgorde van hoevenummers ingericht zijn. In de laatste kolom van de stamboeken staat steeds of een gezin verhuist en waarnaartoe ze verhuizen.

            Alfabetische registers op de stamboeken
Periode Invnr Opmerkingen
1820-1835 1364  
1835-1860 1365  
1850-1855 1366 periode 1855-1859 ontbreekt

                Stamboeken vrije koloniën 1818-1859
Periode Invnr Opmerkingen
±1826-1828 1346 Frederiksoord (kolonie 1)
1828-1830 1347 Frederiksoord (kolonie 1)
1830-1835 1348 Frederiksoord (kolonie 1)
1835-1841 1349 Frederiksoord (kolonie 1)
1841-1848 1350 Frederiksoord (kolonie 1)
1848-1859 1351 Frederiksoord (kolonie 1)
     
±1826-1828 1352 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1828-1829 1353 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1830-1835 1354 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1836-1840 1355 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1841-1848 1356 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1848-1859 1357 Wilhelminaoord (kolonie 2)
     
±1821-±1823 1407 Willemsoord helaas nog niet gedigitaliseerd
±1826-1828 1358 Willemsoord (kolonie 3)
1828-1830 1359 Willemsoord (kolonie 3)
1830-1834 1360 Willemsoord (kolonie 3)
1835-1840 1361 Willemsoord (kolonie 3)
1841-1847 1362 Willemsoord (kolonie 3)
1848-1859 1363 Willemsoord (kolonie 3)

VRIJE KOLONISTEN 1829-1859 OP CONTRACT GEPLAATST
Zoek eerst de naam van het gezin in de alfabetische klapper invnr 1390 en noteer het zogenaamde B-nummer. De 'B' staat voor 'Bijzonder contract'. In het stamboek invnr 1389 staan ze op volgorde van B-nummer. De gegevens in invnr 1391 zijn op diezelfde volgorde maar zijn niet helemaal volledig.

Invnr Opmerkingen
1389 Stamboek van op contract geplaatste kolonisten en ingedeelden
1390 alfabetische klapper op invnr 1389
1391 stam- en designatielijsten van op contract geplaatsten

VRIJE KOLONISTEN VAN 1859 TOT CIRCA 1929
Helaas zijn er over deze periode geen alfabetische registers op de stamboeken. De enige manier om een vrije kolonistengezin te vinden is dus door veel in die stamboeken van die periode  te bladeren. Als je ze eenmaal hebt gevonden, staan in de laatste kolom opmerkingen over verplaatsingen van en naar andere hoeves, zodat ze vanaf dat moment te volgen is.

                 Stamboeken vrije koloniën 1859 tot circa 1829
Periode Invnr Opmerkingen
1859 - 1862 2999 Frederiksoord (kolonie 1)
1862 - 1869 3000 Frederiksoord (kolonie 1)
1866 - 1872 3001 Frederiksoord (kolonie 1)
1872 - 1880 3002 Frederiksoord (kolonie 1)
1880 - 1884 3003 Frederiksoord (kolonie 1)
1877 - 1890 3004 Frederiksoord (kolonie 1)
1890 - c. 1929 3005 Frederiksoord (kolonie 1)
     
1859 - 1862 3006 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1862 - 1869 3007 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1866 - 1873 3008 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1872 - 1880 3009 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1880 - 1884 3010 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1877 - 1890 3011 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1890 - c. 1928 3012 Wilhelminaoord (kolonie 2)
     
1859 - 1862 3013 Willemsoord (kolonie 3)
1860 - 1863 3014 Willemsoord (kolonie 3)
1862 - 1869 3015 Willemsoord (kolonie 3)
1866 - 1872 3016 Willemsoord (kolonie 3)
1872 - 1882 3017 Willemsoord (kolonie 3)
1877 - 1890 3018 Willemsoord (kolonie 3)
890 - c. 1931 3019 Willemsoord (kolonie 3)

VRIJE KOLONISTEN: WAAR ZE WOONDEN
Als je wilt weten op welke plek een vrije kolonistengezin woonde en of het oorspronkelijke huisje er nog staat, ga je naar http://www.drentsarchief.nl/onderzoeken/koloniehuizen. Kies bovenin 'Personen' in plaats van 'Gebouwen' en vul de naam van de kolonist in. Door op een locatie te klikken krijg je meer informatie over die plek. Als het huisje aan een berijdbare weg ligt, kun je met het poppetje de plek via Google Earth bekijken.

LOSSE INFORMATIE OVER VRIJE KOLONISTEN
Op de site die hoort bij mijn boek De proefkolonie staat informatie over de eerste 52 proefkolonisten. Elders op die site staat een weinig informatie over hun eerste opvolgers. Op mijn eigen thuispagina staat een ongestructureerde en nogal rommelige lijst kolonisten. Verder zijn er op internet een heleboel door nazaten van kolonisten gemaakte genealogieën, maar dat is te veel om op te noemen.

terug naar boven

INGEDEELDEN

Ingedeelden woonden bij een vrije kolonistengezin in huis in een van de drie vrije koloniën, Frederiksoord (kolonie 1), Wilhelminaoord (kolonie 2) of Willemsoord (kolonie 3). Ze werden ook wel 'bestedelingen' genoemd, omdat ze altijd door een instantie of persoon waren 'uitbesteed'. Zo'n instantie of persoon sloot dan een contract met de Maatschappij van Weldadigheid dat laatstgenoemde tegen een jaarlijks bedrag de bestedeling in de kolonie zou opnemen en verzorgen.

INGEDEELDEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De meeste gegevens van ingedeelden uit de stamboeken zijn opgenomen in de kolonistendatabase. Type de naam in op het zoekscherm bij 'Home' en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.

INGEDEELDEN IN STAMBOEKEN 1818 TOT 1859
Ingedeelden staan NIET vermeld in de alfabetische klappers op de stamboeken van de vrije koloniën. Daarom kan het zoeken het best beginnen in het stamboek van de van 1829 tot 1859 op contract in de kolonie geplaatste personen. Zoek eerst de naam van de persoon in de alfabetische klapper invnr 1390 en noteer het zogenaamde B-nummer. De 'B' staat voor 'Bijzonder contract'. In het stamboek invnr 1389 staan ze op volgorde van B-nummer. De gegevens in invnr 1391 zijn op diezelfde volgorde maar zijn niet helemaal volledig.

Invnr Opmerkingen
1389 Stamboek van op contract geplaatste kolonisten en ingedeelden
1390 alfabetische klapper op invnr 1389
1391 stam- en designatielijsten van op contract geplaatsten

Staat achter de naam van de ingedeelde bijvoorbeeld 2/13 dan is hij ondergebracht in hoeve nummer 13 van kolonie 2. Hij kan dan opgezocht in de stamboeken vrije koloniën 1818-1859. In de laatste kolom staan altijd opmerkingen over verplaatsingen naar andere hoeves, zodat hij vanuit één inschrijving verder te volgen is.

                Stamboeken vrije koloniën 1818-1859
Periode Invnr Opmerkingen
±1826-1828 1346 Frederiksoord (kolonie 1)
1828-1830 1347 Frederiksoord (kolonie 1)
1830-1835 1348 Frederiksoord (kolonie 1)
1835-1841 1349 Frederiksoord (kolonie 1)
1841-1848 1350 Frederiksoord (kolonie 1)
1848-1859 1351 Frederiksoord (kolonie 1)
     
±1826-1828 1352 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1828-1829 1353 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1830-1835 1354 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1836-1840 1355 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1841-1848 1356 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1848-1859 1357 Wilhelminaoord (kolonie 2)
     
±1821-±1823 1407 Willemsoord helaas nog niet gedigitaliseerd
±1826-1828 1358 Willemsoord (kolonie 3)
1828-1830 1359 Willemsoord (kolonie 3)
1830-1834 1360 Willemsoord (kolonie 3)
1835-1840 1361 Willemsoord (kolonie 3)
1841-1847 1362 Willemsoord (kolonie 3)
1848-1859 1363 Willemsoord (kolonie 3)

INGEDEELDEN VAN 1859 TOT CIRCA 1929
Helaas zijn er over deze periode geen alfabetische registers op de stamboeken. De enige manier om een ingedeelde te vinden is dus door veel in die stamboeken van die periode  te bladeren. Als je hem eenmaal hebt gevonden, staan in de laatste kolom opmerkingen over verplaatsingen van en naar andere hoeves, zodat die vanaf dat moment te volgen is.

                 Stamboeken vrije koloniën 1859 tot circa 1829
Periode Invnr Opmerkingen
1859 - 1862 2999 Frederiksoord (kolonie 1)
1862 - 1869 3000 Frederiksoord (kolonie 1)
1866 - 1872 3001 Frederiksoord (kolonie 1)
1872 - 1880 3002 Frederiksoord (kolonie 1)
1880 - 1884 3003 Frederiksoord (kolonie 1)
1877 - 1890 3004 Frederiksoord (kolonie 1)
1890 - c. 1929 3005 Frederiksoord (kolonie 1)
     
1859 - 1862 3006 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1862 - 1869 3007 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1866 - 1873 3008 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1872 - 1880 3009 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1880 - 1884 3010 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1877 - 1890 3011 Wilhelminaoord (kolonie 2)
1890 - c. 1928 3012 Wilhelminaoord (kolonie 2)
     
1859 - 1862 3013 Willemsoord (kolonie 3)
1860 - 1863 3014 Willemsoord (kolonie 3)
1862 - 1869 3015 Willemsoord (kolonie 3)
1866 - 1872 3016 Willemsoord (kolonie 3)
1872 - 1882 3017 Willemsoord (kolonie 3)
1877 - 1890 3018 Willemsoord (kolonie 3)
890 - c. 1931 3019 Willemsoord (kolonie 3)

INGEDEELDEN: WAAR ZE WOONDEN
Als je wilt weten op welke plek een ingedeelde woonde en of het oorspronkelijke huisje er nog staat, ga je naar http://www.drentsarchief.nl/onderzoeken/koloniehuizen. Kies bovenin 'Personen' in plaats van 'Gebouwen' en vul de naam van de ingedeelde in. Door op een locatie te klikken krijg je meer informatie over die plek. Als het huisje aan een berijdbare weg ligt, kun je met het poppetje de plek bekijken.

INGEDEELDE GEPLAATST OP 'de tweede helft van het contract met het gouvernement van 16/19 juni 1826'
Vanaf 1829 waren er ook ingedeelden die werden aangewezen door het ministerie van Binnenlandse Zaken. Officieel zijn zij geplaatst op de 'tweede helft van het contract met het gouvernement van 16/19 juni 1826'. Ze werden vaak aangeduid als 'behoeftige eenlopende personen'. In de administratie hadden zij een bis-nummer, 22bis, 23bis, enzovoort.
De boeken en registers over hen zijn nog niet gedigitaliseerd en kunnen dus alleen op het Drents Archief ingekeken worden.

                   Ingedeelden op tweede helft contract 1826
Periode Invnr Opmerkingen
1829-1859 1395 Designatie- of plaatsingsregister
1829-1859 1397 Persoonsgegevens
1835-1859 1399 Bevolkingsregister
1832-1848 1398 Mate van invaliditeit


terug naar boven

PERSONEELSLEDEN

Personeelsleden van de Maatschappij van Weldadigheid werden 'ambtenaren' of 'geëmployeerden' genoemd. Maar helaas... helaas... de invnrs waarin zij staan, 997 en 998, zijn nog niet gedigitaliseerd! De enige mogelijkheid is zoeken in de Kolonistendatabase, want mevrouw Kloosterhuis, die die gegevens heeft verzameld, heeft die twee invnrs wel helemaal opgenomen. Type de naam van een personeelslid in op het zoekscherm bij 'Home' en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.

Enige informatie over personeelsleden die hebben gewerkt op de Ommerschans is te vinden op de site die hoort bij mijn boek De bedelaarskolonie en diversen van hen kunnen ook gevonden worden op de site www.bonmama.nl: of de ambtenaren in 1840 of de ambtenaren in 1850 of via het algemene zoekscherm.

Enkele ambtenaren in Veenhuizen die er na de overname van die gestichten door de Staat bleven werken, staan in enkele stamboeken met ook andere bewoners van Veenhuizen:

                       Ambtenaren na 1859
Periode Invnr Opmerkingen
1860-1869 595 ambtenaren in het tweede gesticht Veenhuizen
1860-1877 596 ambtenaren in het tweede gesticht Veenhuizen
1860-1884 654 ambtenaren in het derde gesticht Veenhuizen
1860-1894 655 ambtenaren in het derde gesticht Veenhuizen


terug naar boven

ARBEIDERSHUISGEZINNEN

Arbeidershuisgezinnen bewoonden vanaf eind 1823 woningen aan de buitenkant van de gestichten in Veenhuizen. Na een paar jaar zijn er ook die een woning bij de Ommerschans (OS) bewoonden, enkelen waren te Wateren gevestigd. Ze worden soms kortheidshalve aangeduid als arbeider.
De Maatschappij van Weldadigheiid wees steden aan die een of meer arbeidershuisgezinnen mochten sturen. Meestal waren dat steden die erg hun best hadden gedaan om contribuerende leden voor de Maatschappij van Weldadigheid te werven.
Er is geen algemeen alfabetisch register van de arbeiders, maar dat geeft niet want het zijn er niet zoveel en in diverse stamboeken staat voorin of achterin een alfabetisch register van dat stamboek. De eerste stamboeken geven alleen de arbeidersgezinnen in het eerste (VH1) en derde (VH3) gesticht te Veenhuizen, daarna staan alle arbeidersgezinnen erin:
                   Stamboeken van arbeidershuisgezinnen
Periode Invnr Opmerkingen
1823-1828 1571 Boek met ook weeskinderen, alleen VH1
1824-1828 1572 Boek met ook weeskinderen, alleen VH3
1824-1834 1573 VH1, VH2 en VH3, register achterin
1832-1835 1584 Alleen OS, helaas nog niet gedigitaliseerd
1834-1847 1574 VH1, VH2 en VH3, register voorin
1836-1847 1585 Alleen OS, helaas nog niet gedigitaliseerd
1848-1859 1575 VH1, VH2, VH3 en OS, register voorin

ARBEIDERSHUISGEZINNEN GEPLAATST OP 'de tweede helft van het contract met het gouvernement van 16/19 juni 1826'
Vanaf 1829 waren er ook arbeidershuisgezinnen die werden aangewezen door het ministerie van Binnenlandse Zaken. Officieel zijn zij geplaatst op de 'tweede helft van het contract met het gouvernement van 16/19 juni 1826'. Ze werden vaak aangeduid als 'behoeftige huisgezinnen'. In de administratie hadden zij een bis-nummer, 22bis, 23bis, enzovoort.
De boeken en registers over hen zijn nog niet gedigitaliseerd en kunnen dus alleen op het Drents Archief ingekeken worden.

                   Arbeidersgezinnen op tweede helft contract 1826
Periode Invnr Opmerkingen
1829-1859 1395 Designatie- of plaatsingsregister
1829-1859 1397 Persoonsgegevens
1835-1859 1399 Bevolkingsregister
1832-1848 1398 Mate van invaliditeit

DE LAATSTE ARBEIDERSHUISGEZINNEN
Toen de Staat in 1859 de gestichten te Ommerschans en Veenhuizen overnam van de Maatschappij van Weldadigheid, moesten alle arbeidershuisgezinnen eigenlijk verdwijnen. Degenen die oorspronkelijk als vrije kolonistengezinnen begonnen waren, maar in de loop der tijd waren gedegradeerd tot arbeidersgezinnen, keerden terug naar de vrije koloniën. Sommigen bleven plakken in Veenhuizen. De laatste arbeidershuisgezinnen die er zaten staan in de volgende registers:

                       Laatste arbeidershuisgezinnen 1860-1877
Periode Invnr Opmerkingen
1859-1861 1369 helaas nog niet gedigitaliseerd
1860-1869 595 toegang 0137.01. Veenhuizen-2
1860-1877 596 toegang 0137.01. Veenhuizen-2
     


terug naar boven


BEDELAARS

Bedelaars woonden op slaapzalen in het gesticht op de Ommerschans, vanaf 1825 ook in het tweede gesticht te Veenhuizen, vanaf 1842 ook in het derde gesticht te Veenhuizen en na 1859 ook in het eerste gesticht aldaar. Bedelaars kwamen of vrijwillig naar het gesticht of (tot 1843) op gezag van plaatselijke autoriteiten of (vanaf 1843) na een rechterlijk vonnis.

BEDELAARS HOOFDELIJK NUMMER
Elke bedelaar krijgt bij binnenkomst een bedelaarsnummer, ook wel 'hoofdnummer' of 'hoofdelijk nummer' of 'stamnummer' genoemd. Als hij later nog een keer opgenomen wordt, krijgt hij opnieuw een (ander) nummer. Om goed te kunnen zoeken is het nodig die nummers te hebben, met liefst ook een inschatting van de periode dat hij dat nummer had. De nummers zijn te vinden in een van de toentertijd gemaakte indexen op de bedelaars.
Onderstaande indexen zijn nogal een ratjetoe, maar dat geeft niet want we zoeken alleen maar (een) nummer(s).

          Alfabetische registers bedelaars 1822-1882
Periode Invnr Opmerkingen
1822-1825 1455 Pas op! Na de 'z' begint men weer opnieuw
1822(?)-1866 443 toegang 0137.01, namen A-E
1822(?)-1866 444 toegang 0137.01, namen F-K
1822(?)-1866 445 toegang 0137.01, namen L-S
1822(?)-1866 446 toegang 0137.01, namen S-Z
tot 1830 1456  
tot 1831 1457  
tot 1832 1458  
tot 1832 1459 Aanvulling op invnr 1458
tot 1833 1460  
tot 1834 1461  
1834-1860 289 toegang 0137.01
tot 1838 1462  
tot 1843 1463 Pas op! Na de 'z' komt nog een stuk 'v'.
tot 1851 1464  
1851-1865 601 toegang 0137.01, tweede gesticht Veenhuizen
1858-1878 455 toegang 0137.01
1860-1878 456 toegang 0137.01
1860-1878 457 toegang 0137.01
± 1860 tot ± 1882 294 toegang 0137.01

BEDELAARS STAMBOEKEN
Met een nummer in de hand kunnen we gaan zoeken in de stamboeken van bedelaars want die zijn allemaal op volgorde van bedelaarsnummer. Er zijn meerdere series stamboeken van bedelaars. Als je iemand in één van die series gevonden hebt, is het zinvol hem ook in de andere series te zoeken, want de series zijn allemaal anders van opzet en voegen soms informatie toe.
Het meest uitgebreid is de eerste serie, de inschrijfregisters van de Ommerschans (alle bedelaars gingen altijd éérst naar de Ommerschans en werden na onderzoek, kledingverstrekking en wasbeurten overgebracht naar Veenhuizen) vanaf het allereerste begin, 1822, tot ongeveer 1882.
Als iemand overlijdt of ontslagen wordt of deserteert, wordt zijn naam doorgestreept. Als een naam NIET is doorgestreept, gaat de inschrijving door in het volgende stamboek waarin dat nummer voorkomt! Dus als bijvoorbeeld nummer 2413 in het deel gemerkt I niet is doorgestreept, gaat het verder in deel L en als die daar ook niet is doorgestreept in deel Q.
Het lastigst zoeken is in de gedeelten waar nummers worden hergebruikt, want dan staan ze niet op volgorde. Het gaat steeds van het laagste ongebruikte nummer naar het hoogste ongebruikte nummer, een tijdje later weer van het laagste ongebruikte nummer oplopend naar het hoogste ongebruikte nummer, en zo steeds weer. Dat is behoorlijk wat werk om iemand daarin te  vinden.

                            Iinschrijfregisters bedelaars 1822-1882
Periode Invnr Opmerkingen (HELE SERIE IS TOEGANG 0137.01)
1822 tot ± 1827
1822 tot ± 1827
1822 tot ± 1827 		422
423
424 		Deel gemerkt A (nummers 1 tot en met 1200 + hergebruik)
Deel gemerkt B (nrs 1265-1436)
Delen gemerkt C, D, E (1437-2178 + hergebruik)
± 1827 tot ± 1832 425 Deel gemerkt F (1-1879 + 1951-2475 + hergebruik)
± 1832 tot ± 1836 426 Deel gemerkt G (1-2475 + hergebruik)
± 1836 tot ± 1842
± 1836 tot ± 1842 		427
428 		Deel gemerkt H (1-2040)
Deel gemerkt I (2041-4079 + hergebruik)
± 1842 tot ± 1848
± 1842 tot ± 1848
± 1842 tot ± 1848
± 1842 tot ± 1848
± 1842 tot ± 1848 		429
430
431
432
433 		Deel gemerkt K (1-2000)
Deel gemerkt L (2001-3774)
Deel gemerkt M (4001-6259)
Deel gemerkt N (3775-4000 + hergebruik)
Deel gemerkt O (hergebruik)
± 1848 tot ± 1856
± 1848 tot ± 1856
± 1848 tot ± 1856
± 1848 tot ± 1856 		434
435
436
446a 		Deel gemerkt P (nrs 1 -2000)
Deel gemerkt Q ( nrs 2001-4000)
Deel gemerkt R ( nrs 4001-6259)
Transportdeel op de delen P, Q, R (hergebruik)
± 1856 tot ± 1862
± 1856 tot ± 1862
± 1856 tot ± 1862
± 1856 tot ± 1862 		437
438
439
446b 		Deel gemerkt S (nrs 1-2000)
Deel gemerkt T (nrs 2001-4000)
Deel gemerkt U (nrs 4001-6259)
Transportdeel op de delen S, T, U (hergebruik)
± 1862 tot ± 1866
± 1862 tot ± 1866
± 1862 tot ± 1866 		440
441
442 		Deel gemerkt V (1-2000 + hergebruik)
Deel gemerkt W (2001-4000 + hergebruik)
Deel gemerkt X (4001-6259 + hergebruik)
± 1860 tot ± 1882
± 1860 tot ± 1882
± 1860 tot ± 1882 		291
292
293 		numners 1-2154
nummers 2155-4308
nummers 4309-6259

            Serie stamboeken bedelaars 1822-1840
Periode Invnr Opmerkingen
1822-1825 1443 deze is helaas nog niet gedigitaliseerd
1822-1828 1444  
1825-1828 1445  
1828-1829 1446  
1830 1447  
1831 1448  
1832 1449  
1833 1450  
1834 1451  
1835-1840 1452 nummers 1-1200
1835-1840 1453 nummers 1201-2575
1840 1454 nummers 2576-3307

          Serie stamboeken bedelaars 1834-1860
Periode Invnr Opmerkingen (HELE SERIE IS TOEGANG 0137.01)
1834-1859 286 nummers 1-1860, met mutaties tot 1869
1837-1860 287 nummers 1861-3841 en 1-50, met mutaties tot 1869
1841-1860 288 nummers 3841-6259 en 1841-1860, met mutaties tot 1869

          Serie stamboeken bedelaars in tweede gesticht Veenhuizen 1840-1855
Periode Invnr Opmerkingen
1840-1855 1576 nummers 1601-3222
1840-1855 1577 nummers 3223-5713
1840-1855 1578 nummers 5714-6263

          Serie stamboeken bedelaars bij het tweede gesticht te Veenhuizen 1851-1865
Periode Invnr Opmerkingen (HELE SERIE IS TOEGANG 0137.01)
1851-1865 597 nummers 1-1605
1851-1865 598 nummers 1606-3144
1851-1865 599 nummers 3145-4812
1851-1865 600 nummers 4813-6259

                       Serie inschrijfregisters bedelaars en landlopers 1856-1870
Periode Invnr Opmerkingen (HELE SERIE IS TOEGANG 0137.01)
1869-1870 489 nummers 1001-2000, met mutaties tot 1872
1858-1870 490 nummers 2001-3000, met mutaties tot 1872
1856-1870 491 nummers 5001-6258, met mutaties tot 1872

                       Serie inschrijfregisters bedelaars 1858-1878
Periode Invnr Opmerkingen (HELE SERIE IS TOEGANG 0137.01)
1860-1872 447 nummers 1-750, mutaties tot 1875
1860-1878 448 nummers 751-1500
1860-1875 449 nummers 1501-2250, mutaties tot 1878
1860-1877 450 nummers 2251-3999, mutaties tot 1879
1860, 1862-1878 451  nummers 3001-3750, mutaties tot 1880
1858-1868 452 nummers 3751-4500, zonder 1860-1864, mutaties tot 1871
1861-1874 453 nummers 4501-5250, mutaties tot 1877
1862-1874 454 nummers 5251-6259, mutaties tot 1876

BEDELAARS IN GEZINSVERBAND
Getrouwde bedelaars die zich goed gedroegen konden vanaf 1826 in gezinsverband wonen aan de buitenkant van de gestichten in Veenhuizen. Er is één overzichtje van zulke gezinnen bewaard gebleven, welk overzicht vermoedelijk rond 1870 gemaakt is, maar ook enkele gezinnen bevat die al vanaf 1837 in gezinsverband wonen. Daarnaast komen ze voor tussen allerlei andere bevolkingsgroepen in een stamboek van VH2. Misschien staan ze elders ook, maar dat heb ik nog niet gevonden.

                       Bedelaars in gezinsverband
Periode Invnr Opmerkingen
1837-1870 290  
1860-1869 595 bedelaarsgezinnen en wezen in VH2


LOSSE INFORMATIE OVER BEDELAARS
Veel bedelaars zijn te vinden via www.bonmama.nl. Klik rechtsboven op 'Ommerschans' en er komt een menu met diverse mogelijkheden. Of gebruik het algemene zoekscherm.
Zo'n tweeduizend bedelaars uit de beginperiode staan op www.debedelaarskolonie.nl. Veel van de uit Friesland opgezonden bedelaars staan op de site van Anton Musquetier (kies 'Bedelaars' en kijk ook bij 'Toevalsvondsten'). Een aantal uit Noordoost Friesland naar de bedelaarskolonies getransporteerde mensen staat op de site van Sneuper Dokkum.

BEDELAARS NA DE KOLONIETIJD
In 1859 nam de Staat de gestichten in Veenhuizen en de Ommerschans over van de Maatschappij van Weldadigheid. In bovenstaande ben ik al een paar keer over die grens heen geschoten, hoewel bedelaars na 1859 geen kolonisten meer zijn en strikt genomen dus niet op de site allekolonisten thuishoren. Maar ik ga wel een aparte pagina met stamboeken van na 1859 maken, omdat
A) die stamboeken nergens elders systematisch beschreven zijn, en
B) vaste klanten onder de bedelaars zich niets aantrokken van het jaartal 1859 en ook na die datum de etablissementen bleven frequenteren.

terug naar boven


WEZEN IN VEENHUIZEN

Wezen in Veenhuizen woonden op slaapzalen in een van de gestichten in de onvrije kolonie Veenhuizen. De meeste zijn daar gekomen op basis van een contract tussen de Maatschappij van Weldadigheid en de regering, sommige zitten er op basis van een contract tussen een instantie of persoon en de Maatschappij van Weldadigheid.

WEZEN IN VEENHUIZEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De weeskinderen te Veenhuizen zijn ALLEEN opgenomen in de kolonistendatabase als ze ook op het Instituut voor Landbouwkundige Opvoeding in Wateren gezeten hebben. Ze staan dan abusievelijk vermeld als 'ambtenarenzoon'. Type de naam in op het zoekscherm bij 'Home' en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.

WEZEN IN VEENHUIZEN IN DE WEZEN DATABASE
In het kader van de research voor mijn boek De kinderkolonie zijn door Luurt Vrijen de gegevens in de stamboeken van de wezen die op contract met de regering in Veenhuizen zijn geplaatst overgenomen en die zijn door het Drents Archief in een database gezet. Type een naam in op het zoekscherm bij 'Home' en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder zoeken in de bovenin vermelde bron 'Wezenregisters'.

WEZEN IN VEENHUIZEN OP PARTICULIER CONTRACT
De weeskinderen die op 'particulier kontrakt', verder afgekort als PK, in Veenhuizen kwamen, zitten dus niet in de wezendatabase. Ze staan soms wel soms niet in de stamboeken. Ze staan wel altijd in het stamboek van de van 1829 tot 1859 op contract in de kolonie geplaatste personen. Zoek eerst de naam van de persoon in het alfabetische register invnr 1390 en noteer het zogenaamde B-nummer. De 'B' staat voor 'Bijzonder contract'. In het stamboek invnr 1389 staan ze op volgorde van B-nummer. De gegevens in invnr 1391 zijn op diezelfde volgorde maar zijn niet helemaal volledig.

Invnr Opmerkingen
1389 Stamboek van op contract geplaatste kolonisten en ingedeelden
1390 alfabetische klapper op invnr 1389
1391 stam- en designatielijsten van op contract geplaatsten

WEZEN IN VEENHUIZEN 1823-1869
Elke wees die op het contract met de regering in Veenhuizen kwam had een weesnummer. Dat nummer is te vinden door het weeskind op te zoeken in de alfabetische registers. In de stamboeken staan ze dan op volgorde van nummer. De kinderen die op particulier contract waren geplaatst, hadden zowel een PK-nummer (voor 'particulier kontrakt') als een B-nummer (zie hierboven). Je moet het maar verzinnen. Zij staan NIET in de alfabetische registers en moeten dus gevonden of op de manier als hierboven beschreven of door te bladeren in die stamboeken waar ook de PK's instaan.
In het begin zijn er aparte stamboeken voor het eerste gesticht in Veenhuizen (VH1) en het derde gesticht daar (VH3).

               Alfabetische registers weeskinderen 1823-1869
Periode Invnr Opmerkingen
1826-1829 1414  
1826-1829 1415 Aanvulling op 1414. Let op: na de 'z' komt nog wat.
1829-1831 1416  
1831-1834 1417  
1834-1843 1418  
1843-1854 1419  
1840-1869 653 toegang 0137.01

               Stamboeken van weeskinderen 1823-1869
Periode Invnr Opmerkingen
1824-???? 1408 VH1, helaas nog niet gedigitaliseerd
1824-1828 1571 VH1, ook PK, ook arbeidersgezinnen
1824-???? 1409 VH3, helaas nog niet gedigitaliseerd
1824-1828 1572 VH3, ook arbeidersgezinnen
1829-1830 1410 alle wezen, achterin de PK's
1831-1834 1411 geen PK's
1835-1859 1412 wezen met nummer 1-1200, geen PK's
1835-1859 1413 wezen met nummer 1201 en hoger, geen PK's
1840-1869 652 toegang 0137.01, PK's achterin vanaf folio 375
1860-1869 595 toegang 0137.01, vanaf folio 49 wezen in VH2
1869-1877 596 toegang 0137.01, vanaf folio 24 wezen in VH2
1860-1884 654 toegang 0137.01,één wees in VH3


terug naar boven


VETERANEN

Veteranen bewoonden woningen aan de buitenkant van de gestichten te Veenhuizen en een paar een arbeiderswoning bij de Ommerschans (OS). Ze komen in de administratie ook wel eens voor als 'militaire invalides'. Ze zijn in de kolonie gekomen op basis van een contract tussen de Maatschappij van Weldadigheid en het Ministerie van Oorlog. Behalve in de navolgende stamboeken staat er uitgebreide informatie over de eerste 48 aangekomen veteranengezinnen in het maartnummer van het maandblad Vriend des Vaderlands, zie op Delpher en dan pagina 253 en verder.
                Stamboeken veteranen 1826-1859
Periode Invnr Opmerkingen
1826-1829 1588 alfabetisch register achterin
1828-1842 1543 alleen OS, helaas nog niet gedigitaliseerd
1830-1839 1589 alfabetisch register achterin
1840-1859 1590 alfabetisch register voorin

LAATSTE VETERANEN
Toen de Staat in 1859 de gestichten te Ommerschans en Veenhuizen overnam van de Maatschappij van Weldadigheid, moesten de veteranen eigenlijk verdwijnen. Maar een aantal bleven plakken en komen in de volgende stamboeken voor als 'militaire huisgezinnen'.
Diverse registers Veenhuizen/Ommerschans 1860-1894 Periode Invnr Opmerkingen 1860-1877 596 toegang 0137.01, veteranen in VH2 1860-1884 654 toegang 0137.01, veteranen in VH3 1860-1894 655 toegang 0137.01, veteranen in VH3


terug naar boven


HOEVENAARS

Hoevenaars bewoonden een grote boerderij op de gronden bij een van de onvrije koloniën Veenhuizen (VH) en Ommerschans (OS). In de administratie worden ze ook wel aangeduid als 'bouwboeren' of 'landbouwers' of 'vrijboeren'. (Later zijn er op de vrije koloniën ook 'vrijboeren', maar die bewonen geen grote boerderij, ze hebben alleen een financieel iets onafhankelijker status). Hoevenaars zijn de succesnummers van de koloniën. Meestal begonnen als vrije kolonist, soms als arbeidershuisgezin, zijn zij dankzij de interne sociale mobiliteit het hoogst geklommen.

Foto's van de stamboeken van hoevenaars bij de Ommerschans en hun gegevens staan op www.bonmama.nl Van die bij Veenhuizen zijn minder plaatjes beschikbaar en zijn de gegevens nog niet opgenomen.

          Stamboeken waarin hoevenaars voorkomen 1822-1859
Periode Invnr Opmerkingen
1822-1827 1579 OS
1823-???? 1571 VH1
1823-1827 1367 VH1, helaas nog niet gedigitaliseerd
1824-1827 1368 VH2 en VH3, helaas nog niet gedigitaliseerd
1827-1831 1580 OS
1828-1841 1543 Drie nieuwe OS, helaas nog niet gedigitaliseerd
1830-1835 1581 VH, helaas nog niet gedigitaliseerd
1832-1835 1584 OS
1836-1847 1582 OS, en VH
1848-1859 1583 OS en VH



terug naar boven


KWEKELINGEN TE WATEREN

Te Wateren had de Maatschappij van Weldadigheid het Instituut voor Landbouwkundige Opvoeing opgericht. Rond de zeventig jongens woonden daar op twee slaapzalen en kregen er vanaf gemiddeld hun veertiende levensjaar een vervolgopleiding. Het waren of wezen uit Veenhuizen of ingedeelden uit de vrije koloniën, met een enkeling ertussen die van buiten de koloniën kwam.
Nadat in 1859 de Staat de gestichten te Ommerschans en Veenhuizen had overgenomen, moest de Maatschappij van Weldadigheid zich herbezinnen op haar financiele situatie en constateerde ze dat het Instituut te veel kostte. Daarop werd in 1860 het Instituut gesloten en werden de gebouwen en de gronden verkocht.

KWEKELINGEN IN DE KOLONISTENDATABASE
De stamboeken van kwekelingen met de invnrs 1610 en 1611 zijn opgenomen in de kolonistendatabase. Wezen uit Veenhuizen en enkele anderen worden daar abusievelijk aangeduid als 'ambtenarenkinderen'. Type de naam in op het zoekscherm bij 'Home' en dan kom je in het uitgebreide zoekscherm. Je kunt dan verder zoeken in de bovenin vermelde bron 'Kolonistendatabase'.

STAMBOEKEN VAN KWEKELINGEN
Al deze stamboeken zijn nog niet gedigitaliseerd en kunnen dus alleen op het Drents Archief ingekeken worden.

                     Stamboeken van kwekelingen
Periode Invnr Opmerkingen
1828-1831 1610 met alfabetisch register
1832-1835 1584 achterin het boek
1836-1847 1582  
1841-1859 1611 met alfabetisch register
1849 1611 los vel met kwekelingen per 01-06-1849
1848-1859 1583  
1860 3021 De laatste kwekelingen
1860 2174 De allerlaatste kwekelingen


terug naar boven


STRAFKOLONISTEN

Strafkolonisten waren (vooral) mensen uit de vrije koloniën en (soms) wezen of arbeidershuisgezinnen uit Veenhuizen die voor straf tijdelijk werden ondergebracht in een gebouwtje op de zuidwal van de Ommerschans. In de stukken werden ze ook wel aangeduid als 'walkolonisten', afgekort als WK, of 'bankolonisten'. Vanaf 1842 was er in Veenhuizen ook een (kleine) strafkolonie.

ALLEREERSTE STRAFKOLONISTEN
Van de eersten die in 1820-1822 naar de strafkolonie werden verbannen zijn geen stamboeken. Maar onderdirecteur Fenner heeft later overzichten gemaakt die hij voegde bij brieven waarin hij protesteerde tegen zijn ontslag, zie bij de ingekomen post en dan scan 333 en verder. En in het maandblad De Star staat in augustus 1822 een overzicht van de eerste uit de strafkolonie teruggekeerde bannelingen, zie op Delpher en dan pagina 616-618.

STAMBOEKEN STRAFKOLONISTEN
In het kader van de research voor mijn boek De strafkolonie zijn alle gegevens van strafkolonisten door Luurt Vrijen opgenomen. Tot nu toe staan deze gegevens alleen op www.bonmama.nl maar binnenkort ook op deze site. De gegevens komen uit de volgende stamboeken:

               Stamboeken van strafkolonisten 1822-1860
Periode Invnr Opmerkingen
1822-1827 1442  
1828-1832 1580  
1832-1835 1584  
1836-1847 1585  
1848-1860 1586